Osmanlı Dönemi’nde 19. Yüzyıl ve 20. Yüzyıl’da İstanbulluların denize girebilmek için kullandığı deniz hamamları Cumhuriyet Dönemi’yle birlikte şehrin gelişmesi ve plajların açılmasıyla ortadan kalktı.
Döneminde boğazın birçok noktasında bulunan yapılardan geriye yalnızca birkaç adet kaldığı biliniyor.
Sarıyer’de bulunan Rusya Büyükelçiliği Yazlığı’nın önünde yer alan, döneminde deniz hamamı ve yüzme kabini olarak kullanıldığı bilinen yapının durumu ise sahilde yürüyen ve denize girenlerin dikkatini çekiyor.
Denizin içinde bulunan ve prefabrik yapıyla kapanarak, dikenli tellerle önlem alınan yaklaşık 20 metrelik yapı bakımsız görüntüsüyle göze çarptı. Görenler, boğazda yer alan küçük yapıyı gecekonduya benzetti.
Arkeolog Ömer Faruk Yavaşçay, yapıyla ilgili bilgi vererek, restore edilmesi gerektiğini vurguladı.
İBB’den yapının özel mülk olduğu bilgisi verilirken, yapının İstanbul Boğazı’ndaki durumuna dair bilgiye ulaşılamadı.
’19.YÜZYILIN BAŞINDA ORTAYA ÇIKMIŞ YAPILAR’
Yavaşçay, “Arkamızda gördüğünüz yapı bir deniz hamamı, derya hamamı ve boğaz hamamı da deniyor. Bunlar aslında Osmanlı’nın son dönemlerinde 19.yüzyılın başlarında ortaya çıkmış yapılar. Osmanlı Dönemi’nde insanların çıplak vücutla havuza ya da denize girmesi hoş karşılanmayan bir durumdu. Osmanlı’da buna bir çözüm bulunması açısından bunlar geliştirildi” dedi.
‘ETRAFI KAPALI İNSANLAR RAHATÇA YÜZEBİLECEĞİ YAPILARDI’
Yavaşçay, “İnsanların rahat bir şekilde ortasında yüzebileceği, etrafı kapalı yapılardı. Böylelikle insanlar içinde rahat bir şekilde vakit geçirebiliyordu. Erkekler genelde diz altı şortlarla, kadınlar da bel hizalarından diz kapaklarına uzanacak uzun kıyafetlerle giriyorlardı” diye konuştu.
‘OSMANLI DÖNEMİNDE 100’E YAIN VARDI, 2-3 TANE KALDI’
Yavaşçay, “Bunlar başta denize kazıklar çakılıp, etrafı ahşapla örülerek ortasında havuz oluşturulan yapılardı. Bazıları çok büyük olurdu, bunlar umumi havuzlardı. Osmanlı’nın son dönemi cumhuriyetin başında plajlar açılmaya başlandı. Plajlardan dolayı artık insanlar deniz hamamlarına rağbet göstermedi. Yavaş yavaş bu kültür kayboldu. Osmanlı döneminde 100’e yakın deniz hamamı vardı. Maalesef, onlardan günümüze sadece 2-3 tane ulaşmış durumda. Onlardan bir tanesi de burada bulunmakta” şeklinde konuştu.
‘ESKİ GÜNLERİ HATIRLATIR ŞEKİLDE RESTORE EDİLMELİ’
Yavaşçay, “Maalesef bu çok kötü ve bakımsız durumda. Buranın, o eski günleri hatırlatır şekilde restore edilmesi ve insanların kullanımına açılması gerekiyor. Bu hamamların ortalama tarihi bilinmiyor. Buna ait özel tarihi bilgiler yok. Hemen Rus Konsolosluğu’nun bir yazlık köşkü var, ona ait” dedi.
‘DENİZDE DURAN BİR GECEKONDUYU ANDIRIYOR’
Yavaşçay, “Tabi bunlar eskiden boğazın simgeleriydi. Günümüzde de bu durumda olması insanların dikkatini çekiyor. Gördüklerinde tepki veriyorlar, arsa da değerli bir arsa. Tabi denizin içinde, boş bir şekilde duruyor. Kültür Bakanlığı, İBB ve konsolosluğun ortak çalışmasıyla hayata kazandırılabilir. Şu anda denizde duran bir gecekonduyu andırıyor. Yapı maalesef çok değişmiş, beton eklentiler de var” şeklinde konuştu.
‘RUSLAR BURADA YÜZERDİ’
Uzun bir süredir Sarıyer’de yaşadığını söyleyen Şahin Yıldırım, “Ben kendimi bildim bileli yani 9 yaşındayken ilk defa gördüm şu an yaşım 58, bu yapı burada. Burası Rus Sefaretine aittir, Ruslar burada yüzerlerdi. Bir ara tadilat yaptılar, sonra ön tarafı çöktü böyle de bıraktılar. Kötü görünüyor, zaten ön tarafı çökmüş. Bunun buradan ya kaldırılması ya da restore edilerek düzgün bir şekilde görünecek” dedi.
Sahilde yürüyüş yapan Melek İnter, “Bu yapı buradan kaldırılmamalı fakat restore edilmeli sonuçta tarihten bir yer” dedi.
